Demiryolu Taşımacılığı ve Eğitim

Öğrenmek pahalıdır ama bilmemek çok daha pahalıdır. H. Clausen

Özellikle son yıllarda tüm dünyada artan sera gazı, çevre kirliliği, küresel ısınma ve bunun sonucunda ortaya çıkan gelecek kaygısı, hemen hemen herkesi ve her sektörü baskı altına almaktadır. Bu baskının sonucu olarak çok yakın bir geçmişten itibaren Birleşmiş Milletlerin, Avrupa Birliğinin, ülkelerin çevre ve ses kirliliği, dünyanın ısınması, trafik yoğunluğu, iklim değişikliği bazı canlıların nesillerinin yok olması v.b. konularda aldığı  “uyulması mutlak zorunlu kararlar”ın hayatımıza girdiğini ve girmeye başlayacağını görüyoruz.

Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği organları aracılığı ile tüm ülkelerin, mal ve hizmet üretenlerin çevreye duyarlı tasarım ve çevre dostu ürünler üretmesi, çevre dostu taşımacılık türlerini desteklemesini zorunluluk haline getirmektedir. Bu bilinç de demiryolu sektörünün tekrar canlandırılması politikalarında önemli bir rol oynamaktadır.

Yeşil Lojistik her ne kadar Türkiye için yeni bir kavram olsa da tüm dünyada lojistik sektörün en temel unsurlarından birini oluşturmaya başladı. Özellikle Avrupa Komisyonu tarafından hazırlanan Beyaz Kitaplar (White Paper) ile bu kavram özellikle vurgulandı ve bu doğrultuda yatırımlar ve taşıma projeleri yapılması öngörüldü.

Ulaştırma Politikası’nı yeniden şekillendirmeyi amaçlayan Avrupa Birliği 2011 yılında yayınlanan son Beyaz Kitap’ta, taşımacılık faaliyetlerinden kaynaklanan sera gazı emisyonlarının 2050 yılına kadar 1990 yılı seviyesine göre yüzde 60 oranında azaltılmasını öngörmektedir. Ayrıca kombine taşımacılığın yaygınlaştırılmasının gerekliliği fikri de Beyaz Kitap’ın temelini oluşturmaktadır.

Dünya genelinde karayolu ulaştırmasının doyum noktasına ulaşması ve çevreyle ilgili duyarlılıkların artması son 20 yılda demiryolu ulaşımına daha fazla önem verilmesine sebep olmaktadır.

Hareketlilik, trafik yoğunluğu, trafik kazaları ve çevre gibi temel sorunların alternatif çözümlerini bünyesinde barındıran tek ulaşım türü demiryoludur. Bu nedenle, demiryolu sektörüne verilen önem ve bilinçlenme her geçen gün artmaktadır. Demiryolları, uzay ve havacılık sektöründen sonra en yüksek büyüme ve teknoloji yoğunluğuna sahip sektördür.

Dünyada ve Türkiye’de demiryolu sektörü için stratejik amaçlar belirlenmiştir. Bu amaçlar; teknolojik gelişmelerden faydalanarak, diğer ulaştırma türleri ile uyumlu yaygın bir demiryolu ağı kurmak, demiryolunu, ülke kalkınmasının lokomotif gücü olacak şekilde ekonomik, güvenli, hızlı, konforlu ve çevreye duyarlı tercih edilen bir ulaşım sistemi haline getirmek ve işletilmesini sağlamaktır.

Demiryolu sektöründeki tüm bu yapılanmaların amacı, demiryollarının zamanla kaybettiği pazar payını tekrar kazanmak ve ulaştırma sektörü içerisindeki mevcut dengenin demiryolları lehine yeniden kurulmasını sağlamaktır.

Artık tüm dünyada ülkeler arasındaki sınır kavramları değişmekte, karşılıklı işletme (interoperability), yeni teknolojiler ve yeni standartlar taşımacılık sektöründeki çalışanların eğitiminin önemini her geçen gün daha da arttırmaktadır.

Ulaştırma sistemlerinin birbirini tamamlayacak şekilde kullanılmasına olanak sağlayan kombine (çoklu taşımacılık) hızla gelişmektedir. Demiryolu, kombine taşımacılığın ana aksını oluşturmaktadır. Kombine taşıma ağının oluşturulması, koordinasyon ve ortak çalışma koşullarının sağlanması, ulaştırma türlerinin uyum içinde birlikte kullanılabilmesi için, kombine taşıma zincirini oluşturacak taşıma türlerinin tüm özellikleri ile iyi bilinmesi gerekmektedir.

Son yıllarda ülkemizde de demiryolu taşımacılığı ile ilgili önemli gelişmeler yaşanmaktadır. Özel şirketlerin vagon sahibi olmalarının önü açılmış, demiryolu taşımacılığının serbestleştirilmesi ile ilgili yasal düzenlemelerin TBMM’ne sevk edilmesi aşamasına gelinmiştir.

Demiryolu sektörü için planlanan çalışmalar tamamlandıkça Türkiye’nin uluslararası ve bölgesel çapta önemi büyük oranda artacak ve Avrupa ile Asya arasındaki yaklaşık 75 Milyar Dolarlık taşımacılık hacminden çok daha büyük bir pay alacaktır ve bu sayede Türkiye demiryolu taşımacılığının kalbi durumuna gelecektir.

Bu durum demiryolu organizasyonlarında anlayışı değiştirecek ve rekabet ortamının ortaya çıkmasını sağlayacaktır. Yeni şartlar demiryolu taşımacılığı eğitiminin önemini ve gerekliliğini daha da arttıracaktır.

Daha hızlı, daha ekonomik ve daha güvenli demiryolu taşımacılığı ancak kalifiye elemanlarla sağlanabilir. Taşımacılık sektöründeki en önemli eksikliklerden biri “demiryolu taşımacılığı” konusunda yeterli eğitim imkânının bulunmaması ve dolayısıyla yetişmiş eleman sayısının az olmasıdır.

Demiryolu sektöründe çalışan personelin yönetiminde performans değerlendirme kriterlerinin getirilmesi ve uygulamaya sokulması,  mesleki yeterlilik kriterlerinin oluşturulması ve sertifikasyonunun uygulanması büyük önem arz etmektir.

Ayrıca demiryolu sektöründe çalışan personele yönelik eğitim ve hayat boyu öğrenme programlarının geliştirilmesi, eğitimin mesleki teknik ve pazarlama perspektifli olması, üniversitelerin lojistik bölüm ve programlarında demiryolu taşımacılığı derslerinin konulması ve Meslek Yüksek Okullarında demiryolu ulaştırması/ işletmeciliği programlarının açılması da sektörün insan kaynağının oluşmasına ve gelişmesine büyük katkı sağlayacaktır.

Gerekli önlemler alınmadığı takdirde, önümüzdeki dönemde ülke olarak en çok sıkıntısını çekeceğimiz ve dünya ile rekabetimizi olumsuz yönde etkileyecek konuların başında yaptığımız/yapacağımız “iş” ile ilgili ”Mesleki Eğitim” almış “insan” temini gelmektedir.

Burada kastedilen eğitimli insan, standardı belirlenmiş ve akredite edilmiş bir mesleğin, standardı belirlenmiş ve akredite edilmiş eğitimini almış olan insandır.

Sivil Toplum Kuruluşları ve Üniversiteler, devletçe hukuki dayanakları belirlenmiş kurallara göre Mesleki Eğitim konusunun çözümü için zaman kaybetmeden üzerine düşeni yapmalı, ülke için gerekli olan ve standartları AB/Dünya normlarına göre belirlenmiş mesleki eğitimi almış insanları yetiştirmenin çarelerini bulmalıdır.

Demiryolu eğitimi konusunda önümüze çıkan en büyük engellerden bir diğeri de konu ile ilgili akademisyen ve eğitmen sayısının çok az oluşudur. Bu alana yönelik akademisyen açığının giderilmesi için hızla önlemler alınmalıdır.

Türkiye’de demiryolu taşımacılığının gelişimindeki en önemli etkenlerin başında demiryolu taşımacılığının sağladığı avantajların ortaya konularak, bilinirliğinin ve farkındalığın artmasına yönelik tanıtım ve eğitim çalışmaları düzenlemek olacaktır. Bu sayede lojistik firmalarında çalışan yetkililerin demiryolu taşımacılığını mevcut uygulamalarında alternatif olarak görmeleri sağlanmış olacaktır.

İşimizin zor olduğunu biliyoruz. Ama aynı zamanda biliyoruz ki demiryolunu geliştirmek aynı zamanda ülkemizin de geleceğini şekillendirmek anlamını taşıyor.

Demiryolu geleceğimizdir…